Mijn grootvaders aan beiden zijden hadden een eigen zaak. De een was fotograaf, de ander had een winkel in kantoorapparatuur. Je zou kunnen zeggen dat ondernemen in mijn dna zit, maar dat is volgens mij flauwekul.

Ook mijn vader heeft het grootste deel van zijn werkzame leven een eigen bedrijf gehad. En eigenlijk moet ik zeggen: dat heeft hij nog steeds. Want zelfs al wordt hij volgende week alweer 74 (ik moest het drie keer narekenen, maar het is echt waar) hij is nog steeds aan het werk. En niet iets dat je vanuit je comfortabele stoel achter je toetsenbord kunt doen, nee, hij installeert deze week centrale verwarming op een woonschip in Amsterdam. Met pensioen gaan is niet zo vanzelfsprekend als ondernemer, denk ik. Zeker als je van je werk houdt.

Ik heb altijd een voorbeeld genomen aan mijn vaders werkhouding. Hard werken, goed werk leveren, niet zeuren, doen wat gedaan moet worden. Maar dat kan ook prima voor een baas, vond ik. Want mijn vader heeft het bestaan als ondernemer nooit geidealiseerd. Het is veel werk, je hebt weinig zekerheid en “elke klant is je baas.” En er waren slechte ‘bazen’ bij. Dat maakte mijn beeld van het zelfstandigenbestaan niet rooskleuriger.

Als je naar mijn cv kijkt zie je vooral een hele loyale werknemer. Ik heb tien jaar bij Technische Unie gewerkt, en elf jaar bij De Volkskrant. Naast mijn werk bij de Volkskrant deed ik wel eens iets freelance, maar dat was vooral wanneer ik gevraagd werd voor een klus waarvoor een factuur nodig was. Ik had niet de ambitie om fulltime ondernemer te zijn.

Toch werd het me aan de lopende band geadviseerd. “Je zou voor je zelf moeten beginnen, je denkt echt als een ondernemer” zei men bijvoorbeeld. Of: “Je moet voor jezelf beginnen, dan doe je gewoon je werk en hoef je je niet te ergeren aan de koers van het management”. Ik dacht dat dat vooral een vriendelijke manier was om te zeggen dat ik vreselijk eigenwijs ben.

“Je lijkt me heel geschikt om te freelancen” zei ook mijn werkcoach van het UWV. En hem geloofde ik natuurlijk helemaal niet, want die wilde me duidelijk gewoon doorschuiven naar een ander loket. Het was middenin de eerste lockdown en vrijwel alle vacatures waar ik op solliciteerde werden weer ingetrokken omdat bedrijven de hand op de knip wilden houden of het inwerken op afstand niet zagen zitten. Ik kon het UWV maar beter te vriend houden zolang ik zelf geen beter plan had, dus ik beloofde erover na te denken.

Mijn eigen tijd indelen, niet meer in de file staan, gevarieerd werk bij verschillende klanten: ik zag de voordelen heus wel. Maar mijn gedachten liepen telkens dood op acquisitie. Als introvert is leuren met jezelf niet iets waar je gelukkig van wordt. Verrassend genoeg haatte ik mijn sollicitatieplicht uiteindelijk erger. Want ik blijk niet in staat om een goede motivatiebrief te schrijven als ik niet gemotiveerd ben voor de baan, en ik wil geen flutbrief insturen aangezien schrijven mijn vak is. Liegen dat ik gesolliciteerd heb lukt me trouwens ook niet. (Dat is serieus wat 9 van de 10 mensen mij adviseerden. Ik heb nieuwe vrienden nodig, I know).

Maar toen de knop eenmaal om was, schreef ik in twee dagen een ondernemingsplan, en werkte ik drie dagen later aan mijn eerste klus. Is het gek dat ik me er nu al op verheug om dit op mijn 74ste nog te doen?

Op social media lijkt iedereen behoorlijk eensgezind: 2020 was een rotjaar want we konden niet feesten en op vakantie. We moesten stomme mondkapjes dragen en we konden met kerst niet eens gourmetten met de hele familie.

Om nu te zeggen dat ik 2020 een heel fijn jaar vond, voelt verkeerd. Niet omdat ik me iets aantrek van de azijnpissers op social media, maar omdat er ook mensen zijn die daadwerkelijk een rotjaar hebben gehad en die de financiële en emotionele ellende van COVID nog jaren zullen voelen. Mensen die de liefde van hun leven zijn verloren aan het virus. Ondernemers die hun met hart en ziel opgebouwde zaak en al hun spaargeld in rook zagen opgaan door de coronamaatregelen. Huwelijken die stukliepen omdat de stress van baanverlies of thuiswerken gecombineerd met kinderen thuis onderwijzen te hoog opliep om nog oog te hebben voor een partner die er ook helemaal doorheen zat.

Ik hoop dat er weinigen zijn geweest die al deze scenario’s tegelijk op hun bordje kregen, maar ik denk dat we allemaal wel in meer of mindere mate geworsteld hebben met de flexibiliteit die ‘het nieuwe normaal’ van ons vroeg. En voor velen zal het een regelrecht gevecht zijn geweest. En nog zijn.

Dat 2020 voor mij persoonlijk een goed jaar was, schreeuw ik om die reden maar niet van de daken. En ook heb ik getwijfeld of het wel kies is om hier Winston Churchill te citeren: Never let a good crisis go to waste. Want hoewel niemand op een crisis zit te wachten, creëert het wel urgentie en brengt het ontwikkelingen in een stroomversnelling. Bedrijven die fel tegen thuiswerken waren overwegen na een paar maanden of ze wel echt zoveel werkplekken op kantoor nodig hebben. Daar word zelfs al gesproken over een hybride model als het coronavirus bedwongen is. Restaurants tuigden supersnel afhaal- en bezorgservices op en pasten hun menukaart daarop aan. Mijn sportschool richtte buiten een krachthonk in en een plein met spinningfietsen. Yogalessen werden zo lang het goed weer was in een weiland gegeven. Een psychologe wier cliënten liever niet via videochat gesprekken voerden, doet dit nu tijdens een boswandeling en overweegt daarmee ook na corona door te gaan.

Hoewel de aanleiding natuurlijk vreselijk is, heeft het snelle schakelen, samenwerken en creatieve oplossingen bedenken bij velen wel het ondernemersvuur dat ze in de jarenlange ratrace waren kwijtgeraakt weer aangewakkerd.

Voor de mensen waarvan het gewone leven plotseling op de rem kwam te staan, waren weer andere lessen te leren. Quality time met je partner en je kinderen. Kritisch kijken naar je carrière en je tijdsbesteding. Wat is er echt belangrijk voor je? En zie je dat terug in hoe je je tijd besteedt?

Persoonlijk had ik vooral het gevoel dat ik in 2020 precies was waar ik moest zijn: thuis. Samen met mijn man, en voor een groot deel van 2020 ook met twee pleegkindjes die we in deze periode enorm hebben zien groeien van de 1-op-1 aandacht die door de lockdown mogelijk was. Geen gehaast en gejaag, gewoon heerlijk op je eigen tempo aanklungelen en nieuwe dingen leren. Onbetaalbaar.

Ik was er zeker van dat ik in een gat zou vallen als de kinderen weer bij hun moeder zouden gaan wonen. Dat ik weken niet uit bed zou willen komen of iets anders dramatisch. Maar de plotselinge rust in huis gaf me vrijwel meteen de headspace om eindelijk eens mijn bedrijfsplan af te maken, mijn bedrijf op te starten en me een slag in de rondte te cursussen.

En het fijne is dat nu niemand vraagt of het wel een goede tijd is om als freelancer te gaan werken, want het is nergens een goede tijd voor. En dat maakt het meteen overal een goede tijd voor. 2021. Alles ligt open. Doe je ding.

Ik heb er geen diepgravend onderzoek naar gedaan, maar ik durf te beweren dat de avocado de lychee verslagen heeft als meest foutgespelde vrucht. Dat heeft ook  met zijn populariteit te maken. Hipsterkantines serveren tegenwoordig bij elk belegd biologisch speltbroodje wel zo’n plak groene boter. 

Bij mij verdwijnen die dingen alleen in de guacamole, en vaker nog in de groene kliko wegens onrijp en toen te lang laten liggen. Wanneer die dingen eetrijp zijn? Nou niet wanneer er een ‘eetrijp’ etiket op zit in ieder geval. Dat is de gemeenste marketingleugen ooit. Nee, avocado’s zijn maar op twee momenten eetrijp: eergisteren en overmorgen. 

“Je kunt het zien aan het steeltje,” zegt vriendin S, “als je hem indrukt en hij veert een beetje terug, dan is-ie goed. Op een facebookgroep over koolhydraatarm eten adviseert iemand om het steeltje eraf te halen. Aan het gaatje dat overblijft kun je dan zien of hij rijp is.Dat verklaart meteen waarom ik in de supermarkt alleen steeltjesloze avocado’s aantrof en de tip van S. dus niet kon toepassen.

Het blijft een moeilijk ding, die avocado. En ik ben er ook niet van overtuigd dat ik het echt lekker vind. Maar de marketing rond de groene vrucht is onfeilbaar. Hoe meer ik erover lees, hoe meer ik het gevoel krijg dat ik een sukkel ben dat ik niet regelmatig avocado op toast eet. Goede vetten! Gezond! Hip! Als je avocado’s eet ben je een bewuste consument met aandacht voor mens, dier en milieu. En dat wil ik graag zijn.

Maar ben je dat wel als je avocado’s eet? Klopt het beeld wel wat #fitgirls en #instameisjes ons voorschotelen? 

Voor de productie van één kilo avocado is rond de 1.000 liter water nodig, las ik in Trouw. En aangezien avocado’s worden verbouwd in gebieden met waterschaarste heeft hun populariteit niet bepaald een goede invloed op de watervoorraden. 

Om aan de toemende vraag te kunnen voldoen, gaan boeren bovendien steeds meer over op het telen van avocado’s, wat weer slecht is voor de biodiversiteit. Maar de productie kan de vraag nog steeds niet bijbenen. Gevolg: de prijzen schieten door het dak en de lokale bevolking, die dagelijks avocado op het menu had staan, kan ze niet meer betalen. 

Ondertussen belandt bij mij thuis de allerlaatste rotte avocado in de kliko. 

Stop the madness.